۱. کارت‌های کنترل در سیستم‌های کامپیوتری قدیمی

در دهه‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰، زمانی که کامپیوترها هنوز صفحه‌کلید و مانیتور نداشتند، برنامه‌ها با کارت‌های پانچ (Punched Cards) وارد سیستم می‌شدند.
هر کارت در واقع یک خط دستور یا داده را در خود نگه می‌داشت.

اما برای این‌که سیستم بداند برنامه چگونه اجرا شود — مثلاً نام آن چیست، از چه زبان برنامه‌نویسی استفاده می‌کند، ورودی و خروجی کجاست — از کارت‌های خاصی به نام Control Cards (کارت‌های کنترل) استفاده می‌شد.

وظیفه‌ی کارت کنترل:

• کنترل نحوه‌ی اجرای برنامه‌ها (Jobs)

• تعریف فایل‌های ورودی و خروجی

• تنظیم پارامترهای سیستم (مثل حافظه، پرینتر و …)

• مدیریت توالی اجرای برنامه‌ها

کارت‌های کنترل در کنترل کیفیت آماری (Statistical Process Control)

در مهندسی صنایع و مدیریت کیفیت، کارت کنترل (در انگلیسی: Control Chart) ابزار گرافیکی‌ای است که برای پایش ثبات فرآیند تولید یا خدمات به کار می‌رود.

هدف:

مشخص کردن اینکه فرآیند در حالت کنترل آماری هست یا خارج از کنترل شده است.

ساختار کارت کنترل:

نمودار شامل سه خط است:

1. خط مرکزی (CL) → میانگین داده‌ها

2. حد بالای کنترل (UCL) → میانگین + ۳σ

3. حد پایین کنترل (LCL) → میانگین – ۳σ

   تفسیر:

   • اگر نقاط داده در محدوده‌ی بین UCL و LCL و به صورت تصادفی پخش شده باشند → فرآیند در کنترل است.

   • اگر نقاط از حدها خارج شوند یا الگوی غیرتصادفی داشته باشند → نشانه‌ی مشکل در فرآیند است.

   • ۲. انواع کارت‌های کنترل در کنترل کیفیت آماری (Statistical Process Control)

     در مهندسی صنایع و مدیریت کیفیت، کارت‌های کنترل (Control Charts) ابزارهایی هستند برای پایش و تحلیل تغییرات فرآیند در طول زمان.

     انواع آن‌ها بر اساس نوع داده‌ها (پیوسته یا گسسته) و اندازه نمونه‌ها تقسیم می‌شوند:

     الف) کارت‌های کنترل برای داده‌های متغیر (Variable Data)

     (یعنی داده‌هایی که می‌توان آن‌ها را اندازه‌گیری کرد مثل طول، وزن، دما)

     ب) کارت‌های کنترل برای داده‌های وصفی (Attribute Data)

     (یعنی داده‌هایی که شمارشی یا برچسبی‌اند مثل معیوب/سالم، تعداد خطا)