واژهنامه کامل صنعت PCB — مفاهیم پایه تا پوشش نهایی (PCB Industry Terminology)
نقش PCB در هوشمندسازی خانه
در فرایند تولید PCB و خدمات سفارش PCB یا تأمین PCB، آشنایی با اصطلاحات تخصصی بسیار مهم است. هر مرحله از ساخت برد مدار چاپی—from substrate materials to vias and surface finishes—بر کیفیت نهایی تأثیر مستقیم دارد.
این مقاله، مهمترین اصطلاحات صنعت PCB را به زبان ساده و کاربردی توضیح میدهد.
مفاهیم پایه در ساخت PCB
🟧 Copper Foil
لایهای بسیار نازک از مس که روی مواد زمینهای لمینت میشود و مسیرهای رسانا را تشکیل میدهد.
🟧 Copper Clad Laminate (CCL)
اصلیترین ماده پایه در تولید PCB شامل:
- لایههای مس
- رزین (Prepreg)
- هسته میانی (Core)
نقش CCL در استحکام، دوام و تحمل حرارتی PCB حیاتی است.
🟧 Prepreg
رزین نیمهپخته شده که مانند چسب بین لایههای داخلی PCB در فرآیند لمینیشن عمل میکند.
🟧 Flexible Substrates
زیرلایههای انعطافپذیر مثل پلیایمید (PI) که در بردهای فلکسیبل استفاده میشود.
🟧 High-Performance Substrates
مواد ویژه مانند Rogers یا متریالهای بدون هالوژن (Halogen-Free) برای:
- فرکانس بالا
- سرعت بالا (High-Speed)
- کاربردهای RF و 5G
اینها معمولاً هنگام سفارش PCB پیشرفته مورد نیاز هستند.
انواع Via در PCB
🟧 Via
روزنهای برای اتصال لایههای مختلف PCB.
انواع اصلی:
✔ PTH (Plated Through-Hole)
- دارای آبکاری مس
- عبور الکتریکی بین لایهها
- برای قطعات DIP یا مسیرهای توان بالا
✔ NPTH (Non-Plated Through-Hole)
- بدون آبکاری
- کاربرد مکانیکی: پیچ، پین و فیکسچرها
✔ Blind Via
اتصال لایه رویی به یکی از لایههای داخلی
➡ عبور نمیکند تا انتهای برد
✔ Buried Via
فقط داخل لایههای میانی PCB
➡ در لایههای بیرونی قابل مشاهده نیست
✔ Through-Hole
سوراخی که از کل ضخامت PCB عبور میکند
➡ معمولترین نوع via
این ساختارها در روشهای تولید PCB چندلایه و طراحی HDI نقش اساسی دارند.
فینیش سطح (Surface Finish) در PCB
پس از ساخت لایهها، نوبت به پوشش نهایی میرسد. این پوششها از اکسید شدن مس جلوگیری کرده و کیفیت لحیمپذیری را تضمین میکنند.
🟩 HASL (Hot Air Solder Leveling)
- اقتصادی و رایج
- برای پروژههای عمومی
- سطح کاملاً صاف نیست
🟩 ENIG (Electroless Nickel Immersion Gold)
- بهترین کیفیت در سطح
- مناسب Wire Bonding
- مناسب BGA، QFN، و بردهای پیشرفته
- هزینه بالا
➡ گزینه محبوب برای سفارش PCB پیشرفته
🟩 Immersion Silver
- سطح صاف
- لحیمپذیری عالی
- مناسب جایگزین ENIG یا HASL
🟩 OSP (Organic Solderability Preservative)
- ارزان، سبز، سازگار با محیط زیست
- عمر انبارداری کوتاه
- برای تولیدات انبوه کمهزینه
🟩 ImSn (Immersion Tin)
- محافظت خوب از مس
- مناسب مونتاژ SMD
- عمر ذخیره محدود
چرا شناخت این اصطلاحات مهم است؟
شناخت مفاهیم فوق کمک میکند:
✔ هنگام سفارش PCB دقیقتر تصمیم بگیرید
✔ هنگام تولید PCB کیفیت نهایی را بهتر کنترل کنید
✔ هنگام تأمین PCB از تأمینکنندگان مختلف بتوانید مواد، پوششها و فرآیندها را درست مقایسه کنید
✔ از هزینه اضافی برای فینیشهای غیرضروری جلوگیری شود
✔ در طراحیهای RF، صنعتی، خودرو و پاور انتخاب درست داشته باشید
لینکهای معتبر برای مطالعه بیشتر
اینها بهترین منابع جهانی صنعت PCB هستند:
🔗 Terminology & Substrates – KnownPCB
🔗 Surface Finishes Explained – Sierra Circuits
🔗 Via Types in PCB – Altium Resources
🔗 PCB Materials Guide – PCBWay
🔗 FR-4, Rogers & High-Performance Materials – Isola